Atopik dermatit kaşıntı ve kronik seyirle giden bir ekzema formudur. Bebeklik ve çocukluk döneminde sıkça karşılaşılan bir sorundur. Temelinde genetik yatkınlık vardır. Lezyonlar sulantılı, kızarık, kaşıntılı, zaman zaman kuru ekzema formundadır. Genellikle deri doğumdan itibaren kurudur ve yüzeysel deri enfeksiyonlarına özellikle uçuk(herpes simpleks) ya da stafilokok enfeksiyonları gibi yatkınlık görülür.
Ekzema besin alerjisine bağlı alevlenebilir. En sık ilişkili olduğu gıdalar inek sütü, yumurta ve yerfıstığıdır. Besinlerde bulunan katkı maddeleri de kaşıntıyı ve ekzemayı artırır. Besinlere bağlı ekzema atakları, genellikle ilk 2-3 yaşta daha sık görülür. Sonrasında ekzema atak sıklığı ve şiddeti genellikle azalır. Ekzema şiddeti yaşla hafiflerken başka bir alerjik kökenli hastalık olan “astım bronşiyale” belirtileri devreyegirebilir. Astım, genellikle 7-8 yaşlarında hafiflerken alerjik nezle(rinit) ortaya çıkabilir ve sonunumsal yakınmalar ömür boyu azalıp çoğalarak sürebilir. Atopik altyapıya sahip bireyin, hayatının belirli dönemlerinde, kronolojik olarak farklı belirtiler göstermesine “Atopic march (atopik yürüyüş) denir. Atopik dermatit de bu alerjik yürüyüşün sıklıkla ilk adımıdır. Takip edebilecek astım, alerjik rinokonjonktivit açısından önlem alınmalıdır. Ev tozu akarı, polen, çimen gibi solunumsal alerjenlerle temas azaltılabilir. Deterjan, sabun, dezenfektan, yumuşatıcı gibi kimyasal maddeler, hem deri teması (kontakt) hem de solunum (inhalasyon) yoluyla atopik belirtileri tetikleyebilir. Bu yüzden özellikle ilk 7 yaş boyunca %100 suda çözünebilir ekolojik temizleyiciler tercih edilebilir. Mevsimsel değişimler, yumurta, inek sütü, fıstık gibi gıdalar ve stres faktörünün, atopik dermatit ataklarını tetikleyebileceği akılda tutulmalıdır. Yaz aylarında terleme artışı da ekzemayı tetikleyen önemli bir faktördür. Yün teması atakları tetikler. Bol pamuklu giysiler önerilir. Atopik dermatit tedavi edilmezse kaşıntı ve uykusuzluğa neden olur. Bu durum bebeklik çağında büyüme geriliği ile sonuçlanabilir. Dermatoloji doktorunuz çocuğunuzun cildine uygun ilaçları, kişiye özel temizleme ve nemlendirme ürünleri ile kombine ederek bu süreci en güvenli ve konforlu şekilde geçirmenize yardım edecektir. Solunum ve/veya burun göz belirtileri de ilave olduğunda atopiye multidisipliner yaklaşım gereklidir. Özetle bebeklik ve çocukluk çağı atopik dermatitin belli başlı özellikleri şunlardır:
- Ailesel yatkınlık
- Kaşıntı
- Kronik süreç
- Besinlerle ilişki (Süt, yumurta, katkı maddeleri…)
- Yaşla atak sıklığı ve şiddetinin azalması
- astım ya da alerjik rinokonjontivit birlikteliği
- Atopik dermatite özel ekzema dağılımı:
- ilk 1. yaş Yanaklar, alın, kol ve bacağın dış yüzleri ve saçlı deride görülür.
- Çocukluk dönemi Boyun, göz altları, kulak arkaları, diz ve dirsek içlerinde, el ve ayak bileklerinde ekzema görülür. Bez bölgesinde genellikle atopik dermatit görülmez. Buarada sıklıkla bez dermatiti ve/veya mantar enfeksiyonu görülür.
- Büyük çocuklarda ve erişkinlerde ise, sıklıkla el-ayak ekzeması , MEME BAŞI EKZMASI, DUDAK EKZEMASI şeklinde devam eder.
- Deri enfeksiyonlarına yatkınlık
Atopik dermatit tanı kriterleri modifiye edilmiştir. Buna göre tanı için
Kaşıntıya ek olarak aşağıdaki bulgulardan en az üçünün bulunması gereklidir.
– Fleksural egzema bulgusu
– Astım/rinit öyküsü
– Cilt kuruluğu
– 2 yaşın altında başlangıç öyküsü
İlerleyen yıllarda, ekzema sadece kol ve bacak kıvrımlarında, erişkin dönemde ise inatçı el ayak ekzeması olarak gözlemlenebilir. Tetikleyici faktörlerin saptanarak kişiye özel tedavi ve önlemlerin oluşturulması önem arzeder. Dezenfektan maddeler, deterjanlar, sabun kolonya, ıslak mendil gibi kimyasal maddelerle ve parfümlü ürünlerle temasın minimum sınırda tutulması önerilir. Kişiye özel günlük temizleme ürünü ve nemlendiricilerin seçilmesiyle cilt sağlığı büyük oranda korunur. Ekzema sıklığı ve şiddeti azalır.